Wiele miast średniowiecznych otaczały mury obronne – budowle najważniejsze dla spokoju życia mieszkańców. Prócz zasadniczej funkcji, oczywistej bez jakichkolwiek wyjaśnień, spełniały też i estetyczną: obok ratusza i fary stanowiły najbardziej charakterystyczny akcent urbanistycznego i architektonicznego oblicza miasta. Dla jego rozwoju przestrzennego były przeszkodą.
Tylko nieliczne miasta zachowały w całości lub prawie w całości średniowieczne obwarowania, dziś stanowiące największą atrakcję turystyczną i chlubną legitymację przeszłości. Najsławniejsze spośród europejskich pozostają niewątpliwie mury obronne Carcassonne – miasta na południu Francji, nad rzeką Aude.
Swój „nienaruszony” kształt zawdzięczają wprawdzie gruntownej restauracji i rekonstrukcji (w niektórych partiach całkowitej) dokonanej w latach 1850-1870 przez głośnego w XIX wieku architekta i konserwatora Eugene Emmanuela Viollet-le-Duc, lecz ta kuracja odmładzająca nie odebrała im sławy i popularności. Decyduje o tym zapewne nie tylko średniowieczny urok obwarowań, ale i bogata historia miasta. Już w starożytności istniała tu warowna osada jednego z plemion galijskich. W I wieku Rzymianie założyli tu obóz wojskowy pod nazwą Carcaso. Rozbudowane zeń miasto stało się w IV wieku siedzibą biskupstwa. W sto lat później, w dobie wędrówek ludów, Carcaso dostało się we władanie Wizygotów, którzy w VI wieku otoczyli miasto murem obronnym. W pierwszej ćwierci VIII wieku zajęli je z kolei Arabowie, by w 759 roku ustąpić miejsca – po długich i krwawych bojach – Frankom.
Obwarowania budowano, rozbudowywano i naprawiano we wszystkich kolejnych fazach średniowiecza. Ostateczny kształt nadały im jednak czasy późnoromańskie i, przede wszystkim, gotyckie. W drugiej tercji XII wieku przy wschodnim odcinku umocnień powstała potężna cytadela, założona na planie prostokąta, z masywnymi cylindrycznymi basztami na narożach, wzdłuż kurtyn i przy bramach. Po zniszczeniach w latach 1209-1229, w toku walk z albigensami (wyznawcami sekty głoszącej prostotę i ubóstwo, postawę religijną właściwą pierwszym chrześcijanom), w połowie XIII wieku, z inicjatywy króla Ludwika IX podjęto budowę potężnych murów obronnych, które opasały miasto dwoma pierścieniami – wewnętrznym o długości około 1100 m i zewnętrznym o długości około 1500 m. Wcześniejsza cytadela, z którą mury zostały połączone, stała się teraz głównym ogniwem obwarowań Carcassonne. Prócz niej broniły murów 53 baszty, przeważnie cylindryczne.
Pieczołowicie odrestaurowane i częściowo zrekonstruowane mury są dziś wyjątkowym tak dobrze zachowanym przykładem średniowiecznej architektury obronnej, wzorcowym „modelem” średniowiecznego miasta-twierdzy.
